TP.HCM được xem là trung tâm giao thương quốc tế của vùng và quốc gia, trung tâm văn hóa, tri thức sáng tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, công nghiệp công nghệ cao tầm khu vực, trung tâm du lịch, tài chính - thương mại và dịch vụ logistics.
 |
| Một góc TP.HCM từ trên cao. Ảnh: TTXVN |
Vì vậy, để phát huy vai trò của mình cũng như thúc đẩy kinh tế thành phố phát triển bền vững, TP.HCM đã chủ động kết nối với các địa phương trong vùng để thúc đẩy hợp tác với tinh thần “đôi bên cùng có lợi”.
* Kết nối thị trường
Theo quy hoạch phát triển vùng TP.HCM gồm toàn bộ ranh giới hành chính TP.HCM và 7 tỉnh lân cận là Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Nai, Tiền Giang, TP.HCM được xác định có vai trò liên kết và hỗ trợ các đô thị trong vùng cùng phát triển.
Ông Trần Vĩnh Tuyến, Phó chủ tịch UBND thành phố nhấn mạnh: “Đến thời điểm này thì không thể nói TP.HCM cạnh tranh với các địa phương mà phải phát huy vai trò kinh tế vùng của thành phố trong xuất khẩu. Thành phố phải đảm nhiệm vai trò dịch vụ, đặc biệt là xuất khẩu. Thành phố làm nhiệm vụ hạ tầng về xuất khẩu, làm thế nào để giúp các tỉnh cùng phát triển”.
Ông Trần Vĩnh Tuyến ví mô hình tăng trưởng xuất khẩu sắp tới của thành phố như “con cá chép”; trong đó, nền tảng các dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu là phần đầu cá; các sản phẩm truyền thống có thế mạnh là phần thân cá và phần đuôi cá là nhóm hàng hóa vô hình như: phần mềm và nội dung số...
Để “cá chép hóa rồng” vượt biển, vươn xa thì thành phố phải giải quyết điểm nghẽn logistics, làm tốt dịch vụ xuất khẩu, kết nối vùng và tạo ra những sản phẩm công nghệ số nổi trội để có thể cạnh tranh với sản phẩm của các quốc gia khác.
Theo các chuyên gia kinh tế, thành phố không có thế mạnh về vùng nguyên liệu hay sản xuất nhưng là cửa ngõ xuất khẩu của nhiều địa phương lân cận. Để phát huy được thế mạnh này, trước hết thành phố phải làm đầu mối kết nối tốt các vùng.
Ông Phạm Xuân Hòe, Phó viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng Nhà nước phân tích, nằm ở vị trí trung tâm của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, TP.HCM đóng vai trò như cửa ngõ phát triển, liên kết kinh tế giữa miền Đông Nam bộ, miền Tây Nam bộ và Tây nguyên. Đây là một vùng kinh tế quan trọng với vùng nguyên liệu nông nghiệp, cây công nghiệp tập trung quy mô lớn nhất cả nước; có nguồn tài nguyên giá trị kinh tế cao, đặc biệt là dầu khí, tạo điều kiện cho vùng có khả năng phát triển chuyên môn hóa cao, đồng bộ, có sức cạnh tranh trong điều kiện hội nhập.
“Với vị trí là cửa ngõ phát triển của Vùng kinh tế phía Nam, TP.HCM có những bóng dáng tiềm năng để trở thành trung tâm đầu mối dịch vụ và thương mại tầm cỡ khu vực và quốc tế” - ông Phạm Xuân Hòe nhấn mạnh.
Một trong những lĩnh vực mà TP.HCM đang thúc đẩy kết nối vùng mạnh mẽ là du lịch. Đặc biệt, TP.HCM đẩy mạnh hợp tác với 13 tỉnh, thành ĐBSCL để khai thác tiềm năng du lịch khu vực phía Nam, đảm bảo lợi ích và nâng cao chất lượng đời sống người dân, khuyến khích người dân địa phương tham gia làm du lịch. Thành phố được xác định là một trong những thị trường lớn để kết nối và đẩy mạnh việc phát triển du lịch giữa các vùng trên cả nước, nhất là đối với ĐBSCL.
Đến nay, ngành du lịch thành phố đã ký kết hợp tác liên kết phát triển du lịch song phương, đa phương với 48 tỉnh, thành. Phát triển công nghiệp TP.HCM trong giai đoạn 2021-2025 cũng được xác định gắn với kinh tế vùng Đông Nam bộ, nâng cao năng suất tỉ trọng công nghiệp chế biến chế tạo, chất lượng, sức cạnh tranh sản phẩm.
Ông Phạm Thành Kiên, Giám đốc Sở Công thương TP.HCM cho biết, trong mối liên kết vùng, công nghiệp trên địa bàn thành phố tập trung vào nghiên cứu để phát triển sản phẩm mới, cải tiến các sản phẩm hiện có; phát triển công nghiệp công nghệ cao, đặt trụ sở chính trên địa bàn thành phố, các hoạt động sản xuất có thể bố trí ở các địa phương khác trong cả nước.
Cùng với đó là phát triển công nghiệp theo chiều sâu; tập trung phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, phát triển các ngành công nghiệp chế biến chế tạo; trong đó, ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, nâng cao chất lượng tăng trưởng, hàm lượng giá trị gia tăng trong công nghiệp.
* Sớm giải quyết bài toán giao thông
Lãnh đạo TP.HCM nhận định, hiện trạng hạ tầng giao thông trở thành lực cản lớn nhất đối với sự phát triển của vùng, tương tự như TP.HCM. Về mặt địa lý kinh tế TP.HCM thuộc Đông Nam bộ, tuy nhiên hoạt động kinh tế thực thì lại gắn với ĐBSCL nhiều hơn.
Cụ thể, hiện khu vực Đông Nam bộ (trừ TP.HCM) đóng góp 9,8% GDP cả nước, trong khi ĐBSCL góp 18% (gấp 1,8 lần Đông Nam bộ). Ngoài ra, quy mô dân số của ĐBSCL cũng gấp 3 lần, diện tích gấp 1,9 lần so với Đông Nam bộ. Bên cạnh đó, ĐBSCL cũng là nơi cung cấp phần lớn lao động cho TP.HCM. Do đó cần đầu tư mạnh phát triển giao thông cho TP.HCM, Đông Nam bộ, ĐBSCL tương xứng với GDP khu vực này đóng góp cả nước.
Theo Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong, trong những năm qua, nhận thức về vai trò của vùng đối với phát triển của TP.HCM và vai trò của TP.HCM đối với phát triển khu vực này chưa thật toàn diện. Nên trên thực tế chưa phát huy tốt tiềm năng, thế mạnh hợp tác giữa các bên. Điều này thể hiện qua việc quy hoạch phát triển chưa có tính đồng bộ, phối hợp thiếu chặt chẽ và chưa tập trung vào các dự án trọng điểm mang tính kết nối.
Theo các chuyên gia kinh tế, TP.HCM là lõi của vùng, cần định hướng chuyển hóa thành trung tâm của chùm các đô thị có kết nối đa chiều; trong đó, vùng lõi không thể cản trở sự mở rộng của các thành phố bên ngoài. Vì vậy, TP.HCM cần chủ động tham gia và hợp tác với các bên để mỗi thành tố trong cấu trúc vùng phát triển hiệu quả hơn bằng cách củng cố các hành lang phát triển đến các nơi có tiềm năng cao. Các nhân tố mới như sân bay Long Thành, đường sắt và đường bộ cao tốc kết nối với cảng Thị Vải cần được “đối trọng” bằng đường sắt cao tốc từ trung tâm thành phố đi Long Thành và đến chuỗi đô thị mới.
Từ thực tế trên, để phát huy được thế mạnh của TP.HCM cũng như của các tỉnh, thành khu vực ĐBSCL, việc sớm hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy là rất quan trọng, tháo gỡ những nút thắt kết nối giữa TP.HCM, Đông Nam bộ và khu vực này, qua đó thúc đẩy cả khu vực phía Nam phát triển mạnh mẽ.